Problem wypalenia zawodowego dotyka sporą część naszego społeczeństwa. W ubiegłym roku aż 65% aktywnych zawodowo Polaków odczuwało fizyczne i psychiczne wyczerpanie, brak satysfakcji oraz motywacji z racji wykonywanego zawodu. Wraz z nadejściem roku 2022, wypalenie zawodowe zostało oficjalnie określone jako jednostka chorobowa. Kogo to dotyczy i jak przez to przejść?
Wypalenie czy chwilowe znudzenie?
Warto zacząć od tego czym właściwie jest wypalenie zawodowe. Z definicji, wypalenie zawodowe jest stanem psychologicznym, będącym reakcją organizmu na przewlekły stres związany z wykonywanym zawodem. Wypalenie zawodowe ma trzy wymiary:
- Emocjonalny – wyczerpanie (niechęć do pracy, obniżenie aktywności fizycznej, pesymizm, ciągłe napięcie i chroniczne zmęczenie),
- Interpersonalny – depersonalizacja i cynizm (trzymanie znajomych i współpracowników na dystans, mniejsza wrażliwość wobec innych),
- Poznawczy – zaniżona samoocena (niezadowolenie z rezultatów pracy, mniejsze poczucie skuteczności działań, utrata wiary we własne możliwości, poczucie marnowania czasu).
Wypalenie zawodowe ma wpływ nie tylko na samego pracownika, ale i również na organizację, w której się udziela. Choroba negatywnie wpływa na podejście do klientów, wpływa na spadek produktywności, a w efekcie może doprowadzić do utraty stanowiska. Wypalenie zawodowe odbija się negatywnie również na samym zdrowiu człowieka. Powiązane z nim mogą być m.in. choroby serca, udary, cukrzyca, otyłość, bóle głowy i mięśni.
Jak poznać, że się wypalamy?
Wypalenie zawodowe możemy poznać, doświadczając różnych objawów. Ogromny wpływ na wypalenie ma silne wyczerpanie: fizyczne, psychiczne oraz emocjonalne.
Objawy:
- poczucie nadmiernego obciążenia pracą i wyczerpania;
- brak energii, ciągłe zmęczenie, niezdolność do regeneracji;
- spadek zaangażowania w czynności zawodowe;
- rozdrażnienie, wybuchy gniewu
- problemy z koncentracją i zaburzenia snu
- obniżenie odporności (może przejawiać się np. częstszymi przeziębieniami);
- objawy somatyczne (np. bóle głowy, bóle brzucha, kołatanie serca).
Jak mogło do tego dojść?
Nie ma jednolitej recepty na wypalenie zawodowe — składa się na to wiele czynników. Główną przyczyną jest jednak stres oraz stawianie sobie nierealnych, nieosiągalnych celów. Niemożliwe do osiągnięcia cele powodują, że stale towarzyszy nam uczucie niepowodzenia, które odbija się na naszym stanie psychicznym. Poczucie to potęguje fakt, iż pracownik stara się być perfekcjonistą, a w rezultacie przejmuje się każdą krytyką lub nieprzychylną opinią.
Przyczyn wypalenia jest mnóstwo, są to między innymi:
- nadmiar obowiązków i presja czasu,
- niemożność sprostania wymaganiom,
- brak wsparcia i rywalizację w miejscu pracy,
- zaburzoną równowagę między pracą a życiem osobistym, brak czasu na odpoczynek,
- brak możliwości osiągnięcia zamierzonych rezultatów pomimo dużego wkładu wysiłku.
Istotne jest, że wypalenie zawodowe nie przychodzi znikąd — narasta stopniowo. Początkowo pracownik jest w pełni usatysfakcjonowany z wykonywanego zawodu (miesiąc miodowy), z czasem zauważa jednak, że jego wyobrażenia są dalekie od rzeczywistości. Stara się więc jeszcze bardziej niż dotychczas (przebudzenie). Zrealizowanie obowiązków wymaga coraz większego wysiłku, zaczynają się pojawiać problemy w kontaktach z innymi (szorstkość). Wkrótce pracownik czuje się całkowicie wyczerpany, pojawiają się stany depresyjne i chęć ucieczki (wypalenie pełnoobjawowe). Ostatnią fazą jest leczenie ,,ran”. Faza ta nazwana jest odradzaniem.
Wyjątkowo narażone są… kobiety?
Według danych statycznych, syndrom wypalenia zawodowego częściej dotyka kobiety (5,2%) niż mężczyzn (3,3%). Atakuje głównie osoby w wieku 40-59 lat, chociaż nie jest to reguła. Na długotrwałe, silne poczucie zmęczenia, wyczerpania i braku energii, najczęściej skarżyły się osoby w wieku 18-22 lat, natomiast na brak satysfakcji i motywacji do pracy narzekali badani w wieku 36-55 lat. Prawda jest jednak bolesna — wypalenie zawodowe może dotknąć każdego, niezależnie od wieku, czy płci. Odczuwanie symptomów jest dużo bardziej prawdopodobne przez osoby nadwrażliwe, samotne, jak i pracoholików, którzy utożsamiają się ze swoją pracą. Wypalenie zawodowe może również dotknąć osób, które specjalizują się w świadczeniu usług społecznych i pomaganiu innym. Do takiej grupy należą: nauczyciele, pracownicy socjalni oraz pracownicy ochrony zdrowia.
Jak się ,,wyleczyć”?
Pewnie zastanawiasz się, co możesz zrobić, aby sobie pomóc. Najważniejsze jest przewartościowanie priorytetów. Bardzo dużą wagę trzeba przykuć do znalezienia balansu między życiem prywatnym a zawodowym.
- Nazwij, to co się z tobą dzieje
- Znajdź czas na odpoczynek, rozrywkę, hobby, wyjścia ze znajomymi
- Stawiaj realne celne, które są dla ciebie możliwe do osiągnięcia
- Zmień swoje nawyki — staraj się prowadzić zdrowy tryb życia
- Bądź dla siebie wyrozumiały — błędy zdarzają się każdemu
- Dbaj o swój własny rozwój
- Próbuj nowych rzeczy
- Rób przerwy w pracy
- Zacznij praktykować mindfulness
- Szukaj wsparcia, jeśli czujesz, że sam nie dajesz rady
Pamiętaj o tym, żeby w czasie wolnym, nie myśleć o pracy. Urlop jest potrzebny każdemu. Zrób sobie miejsce na błędy, nie lekceważ swoich uczuć i nie bagatelizuj problemu. Wypalenie zawodowe jest chorobą, która może poważnie wpłynąć na twoje zdrowie i życie zawodowe.
