Współczesne środowisko pracy stawia przed pracownikami i liderami zupełnie nowe wyzwania. Natłok obowiązków, rosnące tempo zmian i nieustanna dostępność online sprawiają, że coraz trudniej utrzymać wysoki poziom energii, koncentracji i motywacji przez cały dzień. Nic więc dziwnego, że tematy takie jak zarządzanie energią w pracy i zarządzanie energią własną zyskują na znaczeniu – nie tylko w kontekście dobrostanu, ale także efektywności osobistej i retencji pracowników.
Coraz więcej organizacji zauważa, że tradycyjne podejście oparte wyłącznie na zarządzaniu czasem przestaje być wystarczające. Dlatego sięgają po rozwiązania, które uwzględniają rytm biologiczny, emocje i poziom zaangażowania zespołu. Jednym z najskuteczniejszych narzędzi wspierających ten proces są warsztaty z zarządzania energią – praktyczne, angażujące i dostosowane do realiów konkretnej firmy.
W tym artykule pokażemy, dlaczego warto inwestować w programy szkoleniowe z zakresu zarządzania energią, jak wygląda ich struktura oraz jakie realne korzyści przynoszą zespołom i organizacjom. Dowiesz się m.in., czym jest Zarządzanie energią Toniego Schwartz’a, jakie techniki zarządzania energią stosować na co dzień oraz jak wpływają one na zwiększenie satysfakcji z pracy, zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego i zwiększenie lojalności pracowników.
Czym jest zarządzanie energią i dlaczego warto je rozwijać w organizacji
W wielu firmach nadal dominuje przekonanie, że kluczem do sukcesu jest perfekcyjne zarządzanie czasem. Tymczasem to nie czas jest dziś najcenniejszym zasobem, lecz energia – fizyczna, emocjonalna, umysłowa i duchowa. Możemy mieć idealnie zaplanowany dzień, ale bez energii nie zrealizujemy żadnego z punktów w kalendarzu. I tu pojawia się koncepcja, która rewolucjonizuje podejście do efektywności: zarządzanie energią.
Zarządzanie energią w pracy polega na świadomym gospodarowaniu własnymi zasobami energetycznymi tak, aby działać w sposób zrównoważony, efektywny i zgodny z rytmem organizmu. Właśnie dlatego zarządzanie energią własną staje się dziś kluczową kompetencją – zarówno dla liderów, jak i dla pracowników każdego szczebla.
Co więcej, rozwijanie kompetencji związanych z zarządzaniem energią pracowników przynosi wymierne efekty biznesowe. Badania firmy Gallup pokazują, że pracownicy, którzy czują się wypaleni, są o 63% bardziej skłonni do wzięcia zwolnienia lekarskiego i o 2,6 razy częściej aktywnie szukają innej pracy (źródło). Zespoły, które uczą się, jak świadomie zarządzać swoimi zasobami, wykazują większe zaangażowanie, lepszą współpracę i wyższą efektywność osobistą. Przekłada się to bezpośrednio na zwiększenie satysfakcji z pracy, zwiększenie lojalności pracowników i ograniczenie rotacji, czyli poprawę retencji pracowników.
Warto podkreślić, że zarządzanie energią fizyczną, zarządzanie energią emocjonalną oraz rozwijanie nawyków zarządzania energią pozwala nie tylko lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami, ale także skuteczniej funkcjonować w sytuacjach kryzysowych. Dlatego coraz więcej organizacji decyduje się na wdrożenie kompleksowego programu szkoleniowego z zarządzania energią, który łączy teorię z praktyką i przynosi realne, mierzalne korzyści.
Koncepcja zarządzania energią Toniego Schwartz’a – fundamenty efektywności
Jednym z najbardziej wpływowych modeli, który zrewolucjonizował podejście do efektywności w pracy, jest koncepcja zarządzania energią opracowana przez Toniego Schwartz’a – założyciela The Energy Project i współautora przełomowego artykułu „Manage Your Energy, Not Your Time” opublikowanego w Harvard Business Review. Jego model zakłada, że to nie ilość czasu decyduje o naszej skuteczności, lecz jakość i optymalne zarządzanie energią.
Schwartz wyróżnił cztery podstawowe źródła energii, które powinny być świadomie rozwijane i odnawiane, jeśli chcemy osiągać wysokie wyniki bez nadmiernego obciążenia:
- Zarządzanie energią fizyczną – dbałość o sen, odżywianie, ruch i regenerację.
- Zarządzanie energią emocjonalną – umiejętność regulowania emocji i budowania pozytywnego nastawienia.
- Zarządzanie energią umysłową – koncentracja, praca w skupieniu, eliminacja rozpraszaczy.
- Zarządzanie energią duchową – poczucie sensu i wartości w tym, co robimy.
Ten układ tworzy tzw. Kwadrat Zarządzania Energią, który można wykorzystać jako mapę do diagnozy i wzmacniania obszarów wymagających uwagi w codziennej pracy. W praktyce oznacza to wdrażanie konkretnych technik zarządzania energią, które umożliwiają działanie w rytmie przypływów i odpływów energii – a nie w trybie nieustannego „na pełnych obrotach”.
Właśnie dlatego zarządzanie energią własną według tej koncepcji nie jest jednorazowym działaniem, ale procesem, który angażuje zarówno jednostkę, jak i organizację. Warto zaznaczyć, że firmy, które wdrożyły ten model w ramach programów szkoleniowych z zarządzania energią, odnotowały nie tylko wzrost efektywności osobistej, ale również poprawę retencji pracowników i lepszą współpracę i komunikację w zespołach.
Co istotne, zarządzanie energią w sytuacjach kryzysowych – takich jak reorganizacje, spadki motywacji czy długotrwały stres – wymaga świadomego zastosowania narzędzi z każdej z czterech sfer. To właśnie wtedy nawyki zarządzania energią i inteligencja emocjonalna w zarządzaniu energią odgrywają kluczową rolę.
Kluczowe obszary energii: fizyczna, emocjonalna, umysłowa i duchowa
Aby zarządzanie energią w pracy było skuteczne i długofalowe, warto zrozumieć, że energia nie jest jednorodna. Składa się z kilku współzależnych wymiarów, które wspólnie wpływają na naszą efektywność osobistą, odporność psychiczną i zaangażowanie. Model zaproponowany przez Toniego Schwartz’a dzieli energię na cztery kluczowe obszary: fizyczną, emocjonalną, umysłową i duchową. Każdy z nich wymaga innego podejścia, ale wszystkie łączy jedno – można nimi świadomie zarządzać.
1. Zarządzanie energią fizyczną
To fundament całego systemu. Bez zasobów fizycznych – snu, odpowiedniego odżywiania, nawodnienia i ruchu – trudno mówić o skutecznej pracy. Zarządzanie energią fizyczną polega na budowaniu dobrych nawyków w zarządzaniu energią, które sprzyjają regeneracji i koncentracji. Pracownicy, którzy świadomie planują przerwy, korzystają z mikroaktywności i nie przeciążają organizmu, są mniej narażeni na chroniczne zmęczenie i zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego.
📖 Przykład praktyk: Why Your Brain Needs More Downtime – Scientific American
2. Zarządzanie energią emocjonalną
Emocje bezpośrednio wpływają na jakość pracy, relacje i sposób podejmowania decyzji. Zarządzanie energią emocjonalną to umiejętność rozpoznawania i regulowania emocji w sposób wspierający – szczególnie w środowisku pełnym napięć. Tu z pomocą przychodzi inteligencja emocjonalna w zarządzaniu energią, czyli świadome reagowanie na stresory i budowanie pozytywnego klimatu w zespole. Rozwijanie tej kompetencji przekłada się na lepszą współpracę i komunikację, zwiększenie zaufania i otwartości w zespole, a także większą odporność psychiczną w sytuacjach kryzysowych.
3. Zarządzanie energią umysłową
To zdolność do skupienia, priorytetyzacji i kreatywnego rozwiązywania problemów. Niestety, wiele osób funkcjonuje w trybie rozproszenia – przeciążeni zadaniami, przeskakują między tematami, co obniża jakość pracy. Techniki zarządzania energią w tym obszarze obejmują m.in. blokowanie czasu na pracę głęboką, planowanie według rytmu dobowego czy eliminację niepotrzebnych bodźców. Pomaga tu także efektywne zarządzanie czasem, które nie polega na wypełnianiu każdej minuty, lecz na tworzeniu przestrzeni na najważniejsze działania.
📖 Zobacz: The Science of Multitasking and Focus – Psychology Today
4. Zarządzanie energią duchową
Ten wymiar często bywa pomijany, a to właśnie on odpowiada za trwałe zmiany w sposobie pracy. Zarządzanie energią duchową to budowanie poczucia sensu, zgodności z wartościami i świadomości celu. Pracownicy, którzy czują, że ich praca ma znaczenie, wykazują większe zaangażowanie i lojalność. To z kolei realnie wpływa na zwiększenie lojalności pracowników i retencję pracowników. W tej sferze pomagają działania takie jak refleksja, feedback oparty na wartościach czy świadome wyznaczanie celów zespołowych.
Świadome wspieranie każdego z tych obszarów w organizacji to klucz do budowania odporności, zaangażowania i wysokiej efektywności. Dlatego metody zarządzania energią powinny obejmować wszystkie cztery wymiary – tylko wtedy będą miały realny i trwały wpływ na dobrostan pracowników i kulturę organizacyjną.
Program szkolenia: jak wyglądają warsztaty z zarządzania energią w pracy
W świecie, w którym przeciążenie informacyjne, stres i presja czasu stały się normą, coraz więcej organizacji sięga po warsztaty z zarządzania energią w pracy jako praktyczne narzędzie wspierające zarządzanie energią pracowników. Dobrze zaprojektowany program szkolenia zarządzanie nie tylko dostarcza wiedzy, ale przede wszystkim uczy konkretnych umiejętności, które można wdrożyć od razu — zarówno indywidualnie, jak i zespołowo.
Typowy program warsztatów opiera się na sprawdzonej strukturze, która obejmuje cztery główne moduły, zgodne z założeniami Zarządzania energią Toniego Schwartz’a oraz modelem Kwadratu Zarządzania Energią:
1. Diagnoza energii – gdzie jesteśmy?
Warsztaty rozpoczynają się od autoanalizy — uczestnicy identyfikują swoje wzorce pracy, poziomy energii w ciągu dnia oraz nawyki, które im służą lub przeszkadzają. To wprowadzenie do budowania świadomych nawyków zarządzania energią i poznanie własnego rytmu funkcjonowania.
2. Fundamenty energii – jak nią zarządzać?
W kolejnych etapach uczestnicy poznają cztery kluczowe obszary energii: fizyczną, emocjonalną, umysłową i duchową. Omawiane są konkretne techniki zarządzania energią, takie jak mikropauzy, planowanie pracy zgodnie z naturalnym rytmem dnia, zarządzanie emocjami w trudnych sytuacjach, a także narzędzia wspierające zarządzanie energią emocjonalną i zarządzanie energią fizyczną.
3. Tworzenie planu działania – od teorii do praktyki
Największą wartością warsztatów jest ich praktyczny wymiar. Uczestnicy tworzą swój indywidualny plan wdrażania zmian, oparty na długofalowych nawykach zarządzania, które wspierają optymalne zarządzanie energią. Przykłady: zaplanowanie przerw w kalendarzu, wyciszenie powiadomień w czasie pracy głębokiej, świadome rozpoczynanie dnia od działań wysokiej wartości.
Tu szczególnie akcentujemy znaczenie zarządzania sobą w czasie, a nie tylko zarządzania zadaniami. Uczestnicy uczą się także łączyć efektywne zarządzanie czasem z dbaniem o własne zasoby energetyczne.
4. Praca zespołowa – energia jako kultura organizacyjna
Ostatni etap warsztatu koncentruje się na zespole. Uczestnicy uczą się wspierać siebie nawzajem, tworzyć środowisko sprzyjające otwartej komunikacji i zauważaniu sygnałów przeciążenia. To przestrzeń na budowanie kultury energii, w której możliwe jest zwiększenie zaufania i otwartości w zespole oraz lepsza współpraca i komunikacja.
Efekty programu:
Dobrze zaprojektowany program szkolenia zarządzanie nie tylko zmienia sposób pracy, ale również wpływa na kluczowe wskaźniki organizacyjne:
✅ Zwiększenie satysfakcji z pracy
✅ Zwiększenie efektywności zespołów
✅ Zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego
✅ Zwiększenie lojalności pracowników
✅ Retencja pracowników
Co ważne, programy te są elastyczne – mogą przyjąć formę jednodniowego warsztatu, cyklu spotkań online, a nawet długoterminowego procesu rozwojowego. Niektóre firmy wdrażają je jako element szerszych strategii wellbeingowych lub jako wsparcie w momentach dużych zmian organizacyjnych, np. w trakcie restrukturyzacji czy powrotu do biur.
Techniki i dobre nawyki – jak utrzymać wysoki poziom energii na co dzień
Wdrożenie wiedzy z warsztatów do codziennej praktyki to klucz do sukcesu. Nawet najlepszy program szkolenia zarządzanie nie przyniesie efektów, jeśli nie pójdą za nim trwałe zmiany w sposobie pracy. Dlatego tak istotne są konkretne techniki zarządzania energią i dobre nawyki w zarządzaniu energią, które można stosować każdego dnia – indywidualnie i zespołowo.
Mikroregeneracja zamiast długiego odpoczynku
Jednym z najprostszych, ale niedocenianych narzędzi jest tzw. mikroregeneracja – krótkie przerwy co 90–120 minut, które pozwalają naładować „wewnętrzne baterie”. Badania pokazują, że regularne przerwy zwiększają efektywność osobistą, poprawiają koncentrację i zmniejszają ryzyko błędów. To przykład zarządzania energią fizyczną i zarządzania energią własną w praktyce.
Planowanie dnia zgodnie z rytmem biologicznym
Wysoki poziom energii nie utrzymuje się przez cały dzień – każdy z nas funkcjonuje w naturalnych cyklach. Dlatego warto planować najtrudniejsze zadania w porach największej wydajności (zwykle przed południem), a mniej wymagające w czasie spadku energii. To technika oparta na optymalnym zarządzaniu energią i łączeniu jej z zasadami efektywnego zarządzania czasem.
Rytuały na początek i koniec dnia
Zarówno liderzy, jak i zespoły mogą korzystać z prostych rytuałów energetycznych – np. wspólnego rozpoczęcia dnia od krótkiej rundy check-in, rozciągania lub praktyki oddechowej. Pomagają one regulować zarządzanie energią emocjonalną, wzmacniać zarządzanie emocjami własnymi i budować pozytywne nastawienie. Na koniec dnia warto wdrożyć rytuał „zamknięcia” – np. krótkie podsumowanie i określenie, co się udało. To wspiera inteligencję emocjonalną w zarządzaniu energią i pomaga wyciszyć się po pracy.
Nawyki zarządzania energią jako element kultury zespołowej
Ważne, by nawyki zarządzania energią nie były tylko indywidualną inicjatywą. Gdy stają się częścią kultury zespołowej – np. gdy szefowie modelują je własnym przykładem – pojawia się efekt synergii: lepsza współpraca i komunikacja, zwiększenie zaufania i otwartości w zespole, a w dłuższej perspektywie – zwiększenie efektywności zespołów i retencja pracowników.
Przykładowe techniki zarządzania energią, które można wdrożyć od razu:
- Technika „Pomodoro” – 25 minut pracy, 5 minut przerwy.
- Zasada „najpierw trudne” – priorytetyzacja zadań według poziomu energii.
- Regularne przerwy offline – bez ekranu i powiadomień.
- Poranny rytuał „3W”: Wdzięczność, Wyzwanie, Wsparcie.
- Wspólna „pauza energetyczna” w zespole raz dziennie.
Warto podkreślić, że budowanie dobrych nawyków w zarządzaniu energią nie polega na rewolucji, lecz na małych, świadomych krokach. Dobrze zaprojektowany program szkoleniowy z zarządzania energią powinien wspierać uczestników także po warsztacie – poprzez przypominajki, spotkania utrwalające i elementy grywalizacji. To właśnie dzięki temu zmiany stają się trwałe i wpływają nie tylko na jednostkę, ale na całą organizację.
Efekty wdrożenia: większa retencja, lojalność i efektywność zespołów
Firmy, które inwestują w zarządzanie energią pracowników, szybko dostrzegają, że nie jest to jedynie działanie wellbeingowe – to realna strategia wspierająca cele biznesowe. Efekty wdrożenia programów opartych na zarządzaniu energią w pracy są wielowymiarowe i widoczne zarówno na poziomie jednostki, jak i całych zespołów.
1. Retencja pracowników i zwiększenie lojalności
Jednym z najbardziej odczuwalnych rezultatów jest poprawa wskaźnika retencji pracowników. Gdy organizacja dba o zarządzanie energią własną i oferuje narzędzia wspierające regenerację, odporność psychiczną i sens pracy – rośnie poziom zadowolenia i identyfikacji z firmą. Pracownicy czują się zauważeni i docenieni, co przekłada się bezpośrednio na zwiększenie lojalności pracowników i spadek rotacji.
2. Zwiększenie efektywności zespołów
Świadome zarządzanie energią fizyczną, emocjonalną i umysłową wpływa na poprawę koncentracji, lepsze podejmowanie decyzji i sprawniejsze działanie zespołów. Pracownicy uczą się dostrzegać momenty przeciążenia i reagować zanim dojdzie do wypalenia, co skutkuje optymalnym zarządzaniem energią w całej strukturze. Dodatkowo, w zespołach wdrażających wspólne nawyki zarządzania energią, zauważalna jest większa synchronizacja działań i efektywność operacyjna.
Wprowadzenie rytuałów energetycznych, praktyk wspierających zarządzanie sobą w czasie czy przerw od ekranów ma wpływ nie tylko na indywidualne wyniki, ale i na zwiększenie efektywności zespołów jako całości.
3. Lepsza komunikacja i większe zaufanie
Efekty warsztatów często obejmują także aspekt relacyjny. Dzięki pracy nad emocjami, refleksji i budowaniu świadomości, zespoły doświadczają lepszej współpracy i komunikacji. Uczestnicy uczą się nie tylko, jak lepiej zarządzać sobą, ale też jak wspierać innych – co skutkuje zwiększeniem zaufania i otwartości w zespole. To szczególnie ważne w środowisku pracy hybrydowej lub rozproszonej, gdzie kontakt zespołowy wymaga jeszcze większej uważności.
4. Realna ochrona przed wypaleniem
Firmy wdrażające metody zarządzania energią zauważają też spadek absencji, krótsze L4 i mniejszą liczbę przypadków wypalenia zawodowego. Świadomość, że można wpływać na własną energię – i że organizacja to wspiera – działa profilaktycznie. Pracownicy lepiej radzą sobie z presją, a liderzy zyskują nowe narzędzia do zarządzania zespołem w sytuacjach kryzysowych.
Inwestycja w program szkolenia zarządzanie energią przynosi organizacjom wymierne rezultaty:
✅ Retencja pracowników
✅ Zwiększenie lojalności pracowników
✅ Zwiększenie satysfakcji z pracy
✅ Efektywność osobista i zespołowa
✅ Zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego
✅ Trwałe zmiany w sposobie pracy
Podsumowanie
W czasach, gdy stres, wypalenie i przeciążenie zadaniami stają się normą w wielu organizacjach, inwestowanie w zarządzanie energią w pracy przestaje być dodatkiem, a staje się koniecznością. Zarządzanie energią własną, zespołową i organizacyjną to dziś jedna z kluczowych kompetencji liderów i pracowników, a odpowiednio zaprojektowany program szkolenia zarządzanie energią może przynieść realną zmianę – zarówno na poziomie jednostki, jak i całej kultury organizacyjnej.
Dzięki wdrożeniu sprawdzonych technik zarządzania energią, budowaniu dobrych nawyków w zarządzaniu energią i rozwijaniu świadomości w czterech obszarach – fizycznym, emocjonalnym, umysłowym i duchowym – możliwe jest osiągnięcie efektywności osobistej, lepszej współpracy w zespole, a także poprawa kluczowych wskaźników: retencji pracowników, zwiększenia lojalności pracowników i zwiększenia efektywności zespołów.
Pamiętaj: to nie czas, a energia jest dziś najcenniejszym zasobem Twojego zespołu.